Stetoskop - do czego służy i jaki wybrać?

Jak najprościej opisać stetoskop? To niezbędne narzędzie diagnostyczne, stosowane w medycynie do osłuchiwania pacjenta, a w szczególności jego klatki piersiowej, jamy brzusznej i organów; jest wykorzystywany także do pomiaru ciśnienia krwi za pomocą ciśnieniomierza zegarowego. Czy wybierając nowy stetoskop, cena powinna być jedynym parametrem, na który zwrócimy uwagę? Jeśli chcesz poznać krótką historię tego niesamowitego urządzenia, dowiedzieć się jak działa stetoskop oraz jakimi cechami odznaczają się dobre słuchawki lekarskie - gorąco zapraszamy do zapoznania się z poniższym artykułem. 

Stetoskop - rys historyczny i budowa urządzenia

Słuchawki medyczne to podstawowy atrybut lekarza - wiedzą o tym nawet dzieci, które często ilustrują wykonawców tego zawodu ze stetoskopem, który zazwyczaj widnieje w okolicy szyi obrazkowego lekarza. Za prototyp stetoskopu uznaje się drewnianą, lejkowatą rurkę, której wynalezienie na początku XIX wieku przypisuje się francuskim medykom. Po odkryciu ich niesamowitych właściwości, stetoskopy jako narzędzia medyczne, były udoskonalane oraz modernizowane przez wielu uczonych - między innymi Goldinga Birda (przedstawił projekt stetoskopu z elastyczną rurką oraz pojedynczą wkładką douszną) oraz Artura Leareda (zaproponował model dwuuszny). Za kluczowy moment w historii stetoskopu uznano opatentowanie w 1964 modelu z membraną przez kardiologa Davida Littmanna - ten model zyskał sobie dużą popularność w środowisku lekarskim, a po nielicznych zmianach i udoskonaleniu, stał się niezbędnym elementem wyposażenia wśród pracowników służby medycznej na całym świecie. Stetoskop lekarski to niezbędny sprzęt medyczny, którego głównym celem jest podstawowa kontrola pracy organów wewnętrznych. Osłuchiwanie to taki rodzaj badania, które powinno być przeprowadzone w możliwie najdokładniejszy sposób, ponieważ pominięcie nawet najmniejszego, nieprawidłowego szmeru może być tragiczne w skutkach, dlatego każdy odpowiedzialny medyk powinien zaopatrzyć się w model o doskonałych parametrach osłuchowych, który pozwoli wykryć wszystkie nieprawidłowości. Na podstawowe modele składają się:

• Głowica jednostronna lub dwustronna (może być wyposażona w wymienny lejek i membranę) - to część kontaktowa ze skórą
• Przewody (łączące głowicę z lirą) - gumowe lub lateksowe kanały, łączące głowicę z lirą
• Lira, której głównym zadaniem jest przewodzenie dźwięku do ucha
• Miękkie oliwki - zakończenia słuchawek, które należy włożyć do ucha przed rozpoczęciem badania

Do czego służy stetoskop? Przebieg badania

Aby stetoskop lekarski mógł działać poprawnie, należy przestrzegać kilku ważnych zasad. Przed każdym użyciem trzeba upewnić się, ze został on zdezynfekowany po wcześniejszym badaniu oraz użytkowaniu przez inną osobę - ze szczególnym uwzględnieniem oliwek. Należy sprawdzić także, czy stetoskop nie jest nigdzie uszkodzony i czy w pomieszczeniu panuje względna cisza - jeśli to konieczne, należy zmniejszyć głośność telewizora oraz radia - co jest szczególnie istotne podczas wizyt domowych. Następnie, przeprowadzający badanie przykłada głowicę do nagiej skóry pacjenta w te okolice, które wymagają osłuchania - najczęściej są to klatka piersiowa oraz plecy. Głowica, przytrzymywana z odpowiednim naciskiem do ciała pacjenta, powinna zebrać wszystkie dźwięki w obrębie badania, te o niskiej i wysokiej częstotliwości - w zależności od zastosowania lejka lub membrany. Stetoskopy to doskonałe narzędzie także do osłuchiwania pracy serca - stetoskop kardiologiczny sprawia, że wprawne ucho specjalisty jest w stanie wychwycić nawet najdrobniejsze i najcichsze szmery, które mogą świadczyć o wadzie serca. Lekarz analizuje pracę organu w tzw. czterech punktach - każdy odpowiada pracy jednej z czterech zastawek: dwie żylne (przedsionkowo-komorowe) i dwie tętnicze (aortalna i pnia płucnego). Pacjent podczas badania przebywa najczęściej w pozycji siedzącej, jednak niekiedy medyk prosi o zmianę postawy - przy pozycji pochylonej lub na leżąco mogą wzmocnić się te dźwięki, które mogłyby świadczyć o chorobie sercowej, a dzięki temu diagnoza może być jeszcze trafniejsza. Dobry stetoskop internistyczny może być używany jako narzędzie uniwersalne - słuchawki lekarskie służą także do osłuchiwania płuc symetrycznie z przodu i z tyłu. W zdrowych płucach, które nie wykazują żadnych zmian patologicznych, słychać jednostajny szmer oddechowy. Jeżeli jednak w niektórych punktach dźwięk staje się głośniejszy, może to świadczyć o istniejących stanach zapalnych - w takim przypadku konieczna jest pogłębiona diagnostyka, między innymi prześwietlenie płuc. Za pomocą dobrego stetoskopu możemy usłyszeć także odgłosy treści jelitowej oraz przepływ krwi w naczyniach krwionośnych.

Stetoskop do ciśnieniomierza

Słuchawki lekarskie są narzędziem niezbędnym do wskazania wartości ciśnienia podczas badania ciśnieniomierzem mechanicznym. Co więcej, pomiar tradycyjnym ciśnieniomierzem przy jego użyciu uznaje się za dokładniejszy od wyników uzyskanych za pomocą nawet zaawansowanego modelu elektronicznego - z tego powodu, polecamy mierzenie ciśnienia krwi z wykorzystaniem stetoskopu szczególnie tym, którzy z powodu zdiagnozowanych problemów zdrowotnych muszą regularnie i dokładnie kontrolować jego wartość. Takie badanie może przeprowadzić lekarz lub pacjent - po kilku próbach i zaznajomieniu się z procedurą, łatwo określić wartość ciśnienia skurczowego i rozkurczowego.

Jakie są rodzaje stetoskopów? 

Istnieją dwie możliwości podziału stetoskopów. Pierwsza, znacznie prostsza, opiera się na różnicy dotyczącej głowicy słuchawek - wyróżniamy:

• Stetoskop jednogłowicowy - posiada pojedynczą głowicę, która zazwyczaj wyposażona jest w membranę. Jest to model prosty, którego najpopularniejszym przykładem jest stetoskop anestezjologiczny - płaska głowica umożliwia wsunięcie pod obłożenie operacyjne. Słuchawki z jedną głowicą są także wyborem wystarczającym do pomiaru ciśnienia tętniczego z wykorzystaniem metody Korotkowa 
• Stetoskop dwugłowicowy - posiada tzw. dwustronną głowicę, która z jednej strony ma membranę, a z drugiej lejek. Dzięki temu, badający może dostosować odpowiednie narzędzie do osłuchu dziecka lub dorosłego, w zależności od chęci zbadania niskich lub wysokich tonów.  Podczas używania zakończenia z lejkiem, lepiej słyszalne są tony o niskiej częstotliwości, a przy użyciu membrany - tony o wyższej częstotliwości

Drugi podział stetoskopów opiera się na ich funkcji oraz tych specjalizacji lekarskich, w których mają szansę sprawdzić się najlepiej. Pod uwagę brana jest wielkość, kształt oraz waga głowicy oraz rodzaj przewodu słuchowego - jedno lub dwuprzewodowy. Warto podkreślić, że nie jest to klasyfikacja precyzyjna - stetoskop internistyczny może doskonale sprawdzić się w rękach kardiologa. W środowisku lekarskim podział ten ma wyłącznie charakter umowny - każdy lekarz powinien kierować się własnymi preferencjami i rzeczywistymi potrzebami: 

1. Stetoskop internistyczny - to najbardziej uniwersalny model, którego z powodzeniem używają lekarze różnych specjalizacji chorób wewnętrznych, szczególnie podczas badania pacjentów w wieku dorosłym. To także najpopularniejszy wybór wśród lekarzy pierwszego kontaktu, którzy codziennie wykonują wiele badań osłuchowych - doceniają oni niską wagę modelu i wysoki komfort użytkowania. Model internistyczny umożliwia wychwycenie tonów serca, szmery sercowe, oddechowe, a także zaburzenia w przepływie tętnic udowych i szyjnych. Słuchawki internistyczne, które proponuje Polska Marka GESS, posiadają dwustronną głowicę przełączaną w układzie membrana/lejek - odpowiednia strona głowicy przeznaczona jest do osłuchu dorosłego lub dziecka. Ten model to doskonały stetoskop dla studenta medycyny, który doceni jego atrakcyjną cenę, uniwersalne zastosowanie i doskonałe warunki osłuchowe.  
2. Stetoskop pediatryczny - to odmiana stetoskopu internistycznego, który jest chętnie użytkowany przez lekarzy pediatrii oraz specjalistów chorób dziecięcych. To, co odróżnia go od innych modeli, to przede wszystkim znacznie mniejszy rozmiar głowicy, która umożliwia osłuchiwanie najmłodszych pacjentów, nawet tych nowonarodzonych - modele przeznaczone dla noworodków noszą oddzielną nazwę - stetoskop neonatologiczny. W modelu proponowanym przez Polską Markę GESS zastosowano tzw. ciepłą obwódkę, która nie powoduje dyskomfortu oraz minimalizuje stres podczas badania, wynikający z różnicy temperatur.
3. Stetoskop kardiologiczny - to model, który charakteryzuje masywna i duża głowica oraz solidny, grubościenny dren. Charakterystyczna budowa liry oraz drenów wpływa na doskonałą jakość akustyczną oraz skutecznie eliminuje wszystkie zakłócenia zewnętrzne. Lira opisywanego modelu wyposażona jest w dodatkową sprężynę, która znacznie rozszerza sprężyny. Te modele najczęściej wyposażone są w podwójne kanały akustyczne oraz podwójną głowicę, które pozwalają na dokładne osłuchiwanie serca z zachowaniem najwyższej czystości dźwięków. Wybierając kardiologiczny stetoskop dwuprzewodowy trzeba zapobiegać powstawaniu niepożądanych dźwięków - każdy dodatkowy ruch powoduje szmery przy osłuchiwaniu, co oznacza, że nie jest to pierwszy wybór lekarzy pediatrii, którzy codziennie diagnozują ruchliwe dzieci. 

Jaki stetoskop wybrać?

Podsumowując nasze rozważania - stetoskop to podstawowe narzędzie diagnostyczne, którego użycie pozwala na wstępne rozpoznanie wielu zaburzeń - serca, płuc, naczyń krwionośnych oraz pracy jelit. Istnieje kilka podziałów i rodzajów słuchawek lekarskich, jednak ich podstawowe zadanie jest jedno - przeniesienie i wzmocnienie dźwięku, który może świadczyć o zmianach patologicznych wewnątrz ciała pacjenta. Dobry stetoskop medyczny powinien zapewniać doskonałą jakość akustyczną, bezpieczeństwo i wysoki komfort - zarówno badanemu, jak i lekarzowi. Pamiętajmy także, że powyższa charakterystyka ma charakter umowny i każdy specjalista powinien wybrać taki model, który spełni jego wymagania oraz doskonale wpasuje się w jego preferencje. Warto zwrócić uwagę głównie na te modele, które odznaczają się wysoką jakością i trwałością wykonania, objęte wieloletnią gwarancją producenta - to wszystko proponują stetoskopy lekarskie Polskiej Marki GES. Zapraszamy do zapoznania się z ofertą.